Matura 8. Początki chrześcijaństwa

Wstępny opis

W tym temacie nauczysz się rozróżniać chrześcijaństwo od judaizmu, rozpoznawać postacie Jezusa. Św. Piotra i św. Pawła; opanujesz kluczowe daty oraz zasięg chrześcijaństwa, zapamiętasz prześladowania i symbolikę pierwszych chrześcijan.

Opis wymaganych pojęć

Zapoznasz się z działalnością Jezusa¹ (ok.7 p.n.e. - ok. 33 r. n.e.) oraz treściami jego nauk jako Mesjasza² . Dowiesz się, że dobrał sobie 12 Apostołów oraz jakie źródła mówią o jego życiu. Pierwszy raz jego uczniów nazwano chrześcijanami³ ok. 43 r. Symbolem ich była ryba. (ichthys) oraz chrystogram⁴ . Pierwsza gmina powstała w Jerozolimie. Jej wysłannicy-apostołowie szerzyli dobrą nowinę (ewangelię⁵ ) poza Palestyną wśród Żydów w diasporze. W połowie I w. oderwano się od judaizmu. Podstawą religii było przekonanie, że Jezus był Mesjaszem, treść wiary stanowiła nowina o jego zmartwychwstaniu. Największe znaczenie ma działalność św. Pawła z Tarsu⁶ - odbył kolejne misje do Antiochii, na Cypr, do Azji Mniejszej, do Grecji i Rzymu (Apostoł pogan), dzięki czemu chrześcijaństwo stało się religia uniwersalistyczną, więcej wyznawców znajdującą w miastach. Wyznawcy w danym mieście tworzyli Kościół na czele z biskupem. Szybko powstał Nowy Testament⁷ - oparty na 4 ewangeliach (Marka, Łukasza, Mateusza i Jana). Chrześcijaństwo miało liczne transmutacje⁸ (zapożyczenia) z istniejących religii, wkrótce religia wyszła poza ludność żydowską. W Rzymie działał św. Piotr⁹ , który utrzymywał prymat nad Kościołem. Natomiast biskupi w Aleksandrii, Antiochii, Jerozolimie i Konstantynopolu utworzyli patriarchaty¹⁰ . Za panowania cesarza Nerona w powodu pożaru Rzymu w 64 r¹¹ . rozpoczęto prześladowania chrześcijan -zginął św. Piotr i św. Paweł. Wyznawców Jezusa oskarżano o ateizm, chronili się oni w rzymskich katakumbach¹² , gdzie kultywowali swoje msze - agapy¹³ . W II wieku powstał kult męczenników¹⁴ , a w III wieku symbol ryby zastąpił krzyż. Mimo fal prześladowań religia szerzyła się nadal - w 313 roku cesarz Konstantyn I Wielki wydał edykt mediolański¹⁵ , który wprowadzając wolność wyznania w cesarstwie, dawał też taką możliwość chrześcijanom. Zwrócono im budynki, mogli budować swoje kościoły, biskupi mogli wyzwalać niewolników, niedziela była ich dniem wolnym od pracy. W 325 r. w Nicei odbył się pierwszy sobór¹⁶ , potępiając nurt arianizmu¹⁷ utrwalono główny nurt - katolicyzm¹⁸ . Rozpoczęła się chrystianizacja¹⁹ wewnętrzna i zewnętrzna. W 380 roku cesarz Teodozjusz I uznał chrześcijaństwo za religię państwową²⁰ , a w 392 roku zakazano innych religii²¹ (pogaństwa) (m.in. igrzysk olimpijskich) w całym cesarstwie i rozpoczęto prześladować inne kulty. Od IV do VIII wieku duży wpływ na tworzenie religii mieli pisarze i teologowie, których nazwano "ojcami Kościoła"²² (np. św. Augustyn). Od IV w. biskupów rzymskich zaczęto nazywać papieżami²³ .

Wymagane daty

ok.7 p.n.e. - ok. 33 r. n.e - Życie i działalność Jezusa z Nazaretu
ok. 36 r. n.e - Działalność Pawła z Tarsu
62 - 64 r. n.e - śmierć św. Piotra i św. Pawła za panowania cesarza Nerona
III w. n.e - Nasilenie prześladowań chrześcijan w Imperium Romanum
313 r. n.e - Edykt mediolański
325 r. n.e - Sobór nicejski
410 r. n.e - złupienie Rzymu przez Wizygotów
476 r. n.e - koniec cesarstwa zachodniorzymskiego
496 r. n.e - przyjęcie chrztu przez króla Franków Chlodwiga w Reims
529 r. n.e - utworzenie opactwa w Monte Cassino przez św. Benedykta
Ok. 863 r. n.e - św. Cyryl i Metody rozpoczynają misje w państwie Wielkomorawskim
966 r. n.e - chrzest Polski
1054 r. n.e - wielska schizma wschodnia

Przypisy

1. Działalność Jezusa - Jezus z Nazaretu (ok.7 p.n.e. - ok. 33 r. n.e.), Twórca religii chrześcijańskiej, głoszący w swoich naukach o miłosierdziu do bliźniego, wybaczaniu win, oraz nadejściu królestwa Bożego. Był synem Marii, której kult jest mocno zakorzeniony w Kościele katolickim. Swoją nauką oraz pozyskiwaniem coraz większej liczby zwolenników, Chrystus naraził się gminie żydowskiej, która potępiła jego nauki, oraz przedstawiła prokuratorowi Jerozolimy; Poncjuszowi Piłatowi, jako wroga władzy rzymskiej. W związku z tym oskarżeniami, został on skazany na okrutną śmierć, poprzez ukrzyżowanie. Według tradycji chrześcijańskiej, Chrystus po trzech dniach zmartwychwstał, a następnie udał się do Raju. Po jego śmierci, nauki jakie głosił zostały rozpowszechnione przez jego uczniów - apostołów.

2. Mesjasz - Określenie używane najczęściej w stosunku do Jezusa Chrystusa oznaczające wybrańca lub pomazańca, zbawiciela. Według Biblii jest to właśnie Chrystus, który poprzez śmierć na krzyżu pokonał zło i grzech, zbawił całą ludzkość, a po śmierci udał się do raju, gdzie każdy kto w swoim życiu nie podda się grzechu, również może trafić.

3. Chrześcijanie - wyznawcy wiary w Jezusa Chrystusa. Początkowo, byli tak nazywani jedyne jego uczniowie, dopiero później osoby wierzące w jego nauki i wyznające jego wartości. Słowo chrześcijanin, oznacza dosłownie tego kto popiera, zwolennika Chrystusa.

4. Chrystogram - Chrystogramem nazywamy symbol, a także skrót od imienia Jezusa Chrystusa. Najstarszym Chrystogramem były połączone litery X i P, symbol ten do dziś funkcjonuje w prawosławiu. Natomiast w katolicyzmie litery IHS lub rzadziej IHC.

5. Ewangelia - Ewangelia (dosł. Dobra Nowina), jest to określenie na księgi Nowego Testamentu (W NT są cztery: św. Mateusza, Marka, Łukasza, Jana), ale też w znaczeniu ogólnym ewangelia jest to po prostu nauka o wierze w Jezusa Chrystusa. Oprócz wspomnianych czterech Ewangelii wchodzących w skład Nowego Testamentu, istnieją jeszcze tzw. Apokryfy czyli Ewangelie uznawane przez Kościół Katolicki za nieprawdziwie określające życie Jezusa Chrystusa (np. Ewangelia Tomasza)

6. Św. Paweł z Tarsu - Żył w I wieku n.e. To dzięki jego działalności, wiara w Chrystusa zaczęła znajdywać coraz więcej nowych zwolenników. Początkowo sam prześladował chrześcijan, lecz później doznał nawrócenia i sam zaczął szerzyć wiarę chrześcijańską. Św. Paweł walnie przyczynił się do głoszenia słów Chrystusa, ponieważ głosił pogląd, że nie tylko Żydzi mogą się schrystianizować, lecz również inni innowiercy, mogą dostąpić tej łaski.

7. Nowy Testament - Jedna z dwóch części Biblii chrześcijańskiej (Pierwszą jest Stary Testament). Powstawał od I do III w. n.e. Składa się z czterech ewangelii - Mateusza, Marka, Łukasza i Jana oraz Dziejów Apostolskich, Listów Apostolskich i Apokalipsy wg. św. Jana. Nowy testament został spisany w swojej oryginalnej wersji w języku greckim.

8. Transmutacje - Każda z religii w swojej historii nie zdołała uciec od przeróżnych porównań i zapożyczeń od wcześniej istniejących. Nie inaczej jest w kwestii religii chrześcijańskiej. Historia o Noem, 25 grudnia jako data Narodzin Chrystusa, to tylko wierzchołek różnorakich zapożyczeń, jakich można doszukiwać się w chrześcijaństwie. Kult wielu świętych, legendy o nich, Ich imiona. Samo przyjście na świat Mesjasza zrodzonego z Dziewicy również było znane na kilkadziesiąt lat przed Chrystusem. Te wszystkie podobieństwa możemy znaleźć w mitologii celtyckiej, egipskiej, greckiej, rzymskiej, babilońskiej.

9. Św. Piotr - Jeden z apostołów Chrystusa, według podań pierwszy Papież. Jego symbolami są dwa skrzyżowane klucze. Przed przystąpieniem do Jezusa był rybakiem, nosił imię Szymon. Według Biblii, jeden z najbardziej zaufanych uczniów Chrystusa. Po jego zmartwychwstaniu, staje na czele pierwszych chrześcijan, jak również krzewił nową wiarę wśród innych ludzi. Zmarł w Rzymie podobnie jak Chrystus poprzez ukrzyżowanie. Jedna z teorii, mówi o tym, iż tam gdzie złożono św. Piotra do grobu, znajduje się bazylika św. Piotra.

10. Patriarchat - Stworzony w V w. n.e przez biskupów Jerozolimy, Antiochii, Konstantynopola i Aleksandrii. Jest to nazwa terytorium określonego przez prawo kanoniczne, gdzie władzę ma wybrany zwierzchnik czyli Patriarcha.

11. Wielki pożar Rzymu w 64 r. n.e - W jego wyniku ucierpiała ponad połowa miasta. Chociaż za wybuchem pożaru stał najprawdopodobniej ówczesny cesarz Neron, było to w czasie kiedy chrześcijanie byli mocno prześladowani, więc pojawił się pogląd, że to pierwsi wyznawcy Chrystusa wywołali pożar. Co zaowocowało, coraz większym gnębieniem Chrześcijan, a także wieloma wyrokami śmierci poprzez ukrzyżowanie lub pożarcie przez dzikie zwierzęta.

12. Katakumby - Powstałe w starożytnym Rzymie, wielopoziomowe tunele z wieloma głębokim niszami, w których pierwsi chrześcijanie grzebali swoich zmarłych. Były ozdobione przeróżnymi symbolami religijnymi m.in. Rybą. Oprócz funkcji cmentarnej katakumby, przez długi czas, były miejscem w którym chronili się pierwsi chrześcijanie oraz najprawdopodobniej odprawiali tam swoje pierwsze obrzędy.

13. Agapy - Słowo pochodzące z greki, oznaczające dosłownie miłość. We wczesnym chrześcijaństwie, agapami nazywano wspólne uczty podczas których spotykano się, jedzono posiłek, a po wszystkim spożywano Eucharystię.

14. Kult Męczenników - Już we wczesnym chrześcijaństwie, swój początek miał kult męczenników. Ci, którzy oddali swoje życie za wiarę w Jezusa Chrystusa, byli dla pierwszych chrześcijan, świętymi, których doczesnym szczątkom należy oddawać cześć. Później doszły do tego ceremonie w rocznicę męczeńskiej śmierci. Kult męczenników przez całe średniowiecze był bardzo popularny wśród chrześcijan. Do dzisiaj jest kultywowany w katolicyzmie, anglikanizmie i prawosławiu.

15. Edykt mediolański - Wydany w 313 r. n.e przez cesarza Konstantyna I Wielkiego edykt gwarantujący wolność wyznaniową w cesarstwie Rzymskim, co wiązało się z początkiem końca prześladowań chrześcijan. Konstantyn Wielki, został pierwszym chrześcijańskim cesarzem, który przez wiele lat swojego panowania wspierał chrześcijan, a sam przyjął chrzest dopiero na łożu śmierci. Według podań, swoją tolerancję i uznanie dla chrześcijaństwa, zawdzięcza widzeniu jakie miał na krótko przed bitwą przy Moście Mulwijskim w 312 r. n.e. Miał mu się objawić krzyż z napisem "Pod tym znakiem zwyciężysz". Inna teoria, mówi o tym, iż to matka Konstantyna, późniejsza św. Helena nawróciła go na chrześcijaństwo.

16. Pierwszy Sobór - Miał miejsce w 325 roku n.e w Nicei za panowania cesarza Konstantyna I Wielkiego (306 - 337 r. n.e) . Jego głównym celem było uściślenie relacji jaka łączy Jezusa i Boga Ojca, a także chęć ujednolicenia poglądów Kościoła oraz poczucia jedności wiary. Oprócz tego chrześcijaństwo miało być nową podwaliną pod jedność Imperium Romanum.

17. Arianizm - Doktryna powstała w IV w. n.e, jej twórcą był Ariusz. Podstawową tezą Arian, była negacja trójcy świętej. Według tego Chrystus był stworzony wobec Boga, a nie współistotny. Również Duch Święty nie był współistotny Bogu. Pogląd ten został potępiony na Soborze w Nicei w 325 roku, co zaowocowało licznymi prześladowaniami Arian.

18. Katolicyzm - Obok prawosławia, jeden z dwóch głównych nurtów chrześcijaństwa. Jego powstanie zapoczątkowała tzw. schizma wschodnia z 1054 roku. Sama nazwa wywodzi się od greckiego słowa oznaczającego "jedność" lub "powszechność". Filarem wiary katolickiej, jest wiara w Pismo Święte (Biblię), zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa na krzyżu, kult Matki Boskiej oraz wszystkich świętych kościoła, zwierzchnictwo papieża jako najwyższego biskupa Rzymu, dostąpieniem sakramentów świętych oraz przestrzeganiem głównych prawd wiary.

19. Chrystianizacja - n ajprostszą definicja słowa chrystianizacja, jest zaadaptowanie religii chrześcijańskiej, wśród innych wierzeń. Swoją największą rolę odegrało w średniowieczu, kiedy to, chrześcijaństwo, zaczęło na dobre być religią panującą w Europie, a także dzięki coraz większemu wpływowi papiestwa na losy poszczególnych królestw.

20. Uznanie chrześcijaństwa za religię państwową w 380 r.n.e - Za uznaniem chrześcijaństwa za religię państwową w Imperium Romanum w 380 r. n.e stoi edykt tesaloński wydany przez cesarza Teodozjusza Wielkiego. Mówi o wyłączności religii chrześcijańskiej, jednak nie ma tam wzmianki o karach za nieprzestrzeganie go.

21. Zakazanie innych religii w 392 r.n.e - Cesarz Teodozjusz Wielki w 392 roku, w ramach dekretów teodozjańskich o charakterze antypogańskim, zakazuje wyznawania jakiejkolwiek innej wiary niż chrześcijaństwo. Oznaczało to, że chrześcijaństwo po prawie 400 latach od śmierci Chrystusa, stała się religią panującą o największej do tej pory skali.

22. Ojcowie Kościoła - Określenie na teologów wczesnochrześcijańskich, a także pisarzy i filozofów, których prace stanowiły szczególną wartość w sferze moralnej i duchowej dla chrześcijan. Najsłynniejszymi z nich byli m.in. św. Augustyn, Ambroży, Jan Chryzostom.

23. Papież - najwyższy zwierzchnik Kościoła Katolickiego, biskup rzymski. Według tradycji katolickiej, pierwszym papieżem, był jeden z uczniów Chrystusa - św. Piotr. Insygniami władzy Papieża są tiara, pierścień, paliusz oraz ferula. Papieżem jest się dożywotnio - w ponad tysiącletniej historii panowania papieży, zdarzyło się tylko jedenaście przypadków rezygnacji z funkcji głowy kościoła. Ostatnią, była rezygnacja papieża Benedykta XVI w 2013 roku. Papież w kościele rzymskokatolickim posiada najwyższą władzę prawodawczą i sądowniczą w obrębie prawa kanonicznego. Ponadto, jako jedyny w kościele rzymskokatolickim ma prawo do zwołania soboru powszechnego. Określenia papież, używają także patriarchowie kościoła koptyjskiego oraz prawosławny patriarcha Aleksandrii.

Przeczytaj również...

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Nick* :

Email* :

Dodaj komentarz