Gnejusz Juliusz Agrykola

Gnejusz Juliusz Agrykola był rzymskim generałem. Jego największą zasługą było zdobycie dla imperium dużej części Brytanii. Żył w latach 40 – 93 n.e., a jego życie i osiągnięcia są dobrze znane dzięki obszernej biografii, napisanej przez jego zięcia – słynnego historyka Tacyta.

Agrykola urodził się 13 czerwca 40 r.n.e. w okolicach miasta Forum Julii (dzisiejsze Frejus) na południu Francji. Jego rodzice – Juliusz Grecynus i Julia Procylla – pochodzili z rodzin senatorskich, których członkowie pełnili ważne państwowe funkcje.

Przygotowaniem do kariery dla Agrykoli była edukacja w Massilii (Marsylii). Po jej zakończeniu pierwsze kroki w życie publiczne stawiał jako trybun wojskowy służący w Brytanii pod dowództwem gubernatora Gajusza Swetoniusza Paulinusa w latach 58 – 62 n.e. Niemal na pewno brał w tłumieniu powstania Boudikki w 61 r.n.e., będąc członkiem sztabu Swetoniusza.

Po powrocie w 62 r. z Brytanii do Rzymu poślubił Domicję Dedycjanę, pochodzącą ze szlachetnego rodu. Było to bardzo udane małżeństwo, ale los nie był niestety łaskawy – z trójki dzieci, które urodziła Domicja, dorosłości doczekała tylko córka, Julia Agrykola (żona historyka Tacyta), natomiast dwóch synów zmarło jeszcze w dzieciństwie.

W roku 64 Agrykola został mianowany kwestorem w prowincji Azji, którą zarządzał prokonsul Salwiusz Tycjan. Wtedy właśnie przyszła na świat jego córka, Julia. W roku 66 został wybrany trybunem ludowym. Dwa lata później, gdy w czerwcu 68 roku po obaleniu Nerona i jego samobójstwie władzę przejął Galba, Agrykolę mianowano pretorem. Z rozkazu Galby Agrykola przeprowadził wtedy spis zawartości skarbców świątynnych. Zamordowanie Galby przez Othona i przejęcie przez tego ostatniego władzy nad Rzymem stało się przyczyną tragedii rodzinnej dla Agrykoli – maruderzy z marynarki Othona zniszczyli posiadłość jego matki w Ligurii, zabijając przy tym także Julię Procyllę. Na pewno ten fakt wpłynął na postawę Agrykoli w stosunku do Othona – kiedy Wespazjan sięgnął po purpurę cesarską, Agrykola od razu opowiedział się po jego stronie.

Po ustabilizowaniu się sytuacji w Rzymie, Wespazjan mianował Agrykolę dowódcą XX legionu „Valeria Victrix”, stacjonującego w Brytanii. Tam Agrykola dał się poznać jako dobry i wymagający dowódca. Po złożeniu dowództwa w roku 75 mianowano go patrycjuszem i gubernatorem prowincji Gallia Aquitania. Po dwóch latach powrócił do Rzymu, gdzie czekał go kolejny zaszczyt – został konsulem. W tym czasie jego córka Julia została żoną historyka Tacyta. Sam Agrykola po raz trzeci powrócił do Brytanii – tym razem jako jej gubernator.

Po swoim przybyciu poprowadził zwycięską kampanię przeciwko plemionom celtyckim zamieszkującym północną Walię. Następnym jego posunięciem było odzyskanie kontroli nad wyspą Mona (obecnie Anglesey), którą zdobył kilkanaście lat wcześniej Swetoniusz Paulinus. Równie skutecznie Agrykola radził sobie w zarządzaniu prowincją – szczególne zasługi położył na polu romanizacji Brytanii, nalegając na zakładanie nowych miast na wzór rzymski, a także na edukację synów rodzimej arystokracji w duchu rzymskim. W następnych latach Agrykola poprowadził szereg kampanii wojskowych przeciwko Kaledończykom, atakując tereny obecnej Szkocji. Najbardziej znaczącym momentem tej wojny została bitwa pod Mons Graupius, stoczona w 84 roku, która zakończyła się wielkim zwycięstwem Rzymian. Tacyt podaje, że Kaledończycy stracili 10000 ludzi, natomiast Rzymianie niecałych 400. Po bitwie Agrykola wydał prefektowi floty rozkaz płynięcia wzdłuż wybrzeży na północ, co pozwoliło jednoznacznie stwierdzić, że Brytania jest wyspą.

Istnieją także pewne powody, pozwalające na wysunięcie przypuszczenia o bytności Agrykoli także w Irlandii, i o przygotowaniach do jej całkowitego podboju. Tacyt w swojej biografii podaje, że jego teść wraz z wojskiem przebył na statku bliżej nieokreślony akwen wodny i pokonał lud mieszkający na wyspie, a do tej pory nieznany Rzymianom. Twierdzenie to można podeprzeć faktem, że Agrykola ufortyfikował wybrzeże Brytanii, spoglądające na Irlandię, i często twierdził, że wyspę można byłoby zdobyć przy użyciu jednego legionu, wspomaganego przez oddziały pomocnicze. Dał też schronienie królowi, wygnanemu z wyspy – jego obecność była doskonałym pretekstem do inwazji. Do rzeczywistego ataku podczas pobytu Agrykoli w Brytanii nie doszło, natomiast niektórzy historycy uważają, że zapisy Tacyta odnoszą się do jakiejś ekspedycji na niepełną skalę, skierowanej przeciwko Irlandii. Co ciekawe, irlandzkie legendy o najwyższym królu Tuathalu Teachtmharze, w pewien sposób potwierdzają słowa Tacyta; wg opowiadań król ten został wygnany z Irlandii jako chłopiec, i powrócił z Brytanii na czele armii, aby odzyskać swój tron. Tradycyjnie przyjmuje się, że nastąpiło to w latach 76 – 80 n.e., więc w czasie, kiedy Agrykola przebywał w Brytanii. Badania archeologiczne w miejscach tradycyjnie łączonych z Tuathalem dostarczyły kolejnych dowodów w postaci artefaktów pochodzenia rzymskiego bądź rzymsko-brytyjskiego. Całkiem możliwe więc, że gdyby Agrykola nie musiał wrócić z Brytanii w roku 85, do listy swoich podbojów mógłby dopisać także Irlandię.

Tacyt podaje, że Agrykola stracił urząd gubernatora Brytanii przez zawiść cesarza Domicjana, bowiem zwycięstwa nad Kaledończykami przyćmiły sukcesy władcy w walkach z Germanami. Jest to możliwe, zwłaszcza że stosunki pomiędzy Agrykolą a Domicjanem były dość niejasne; z jednej strony cesarz przyznał mu jako nagrodę ozdoby triumfalne i posąg (co było najwyższymi możliwymi nagrodami dla zwycięskiego wodza, oprócz prawa do triumfalnego wjazdu), a z drugiej strony od tej pory Agrykola, mimo swej sławy i doświadczenia, był systematycznie pomijany przy przyznawaniu urzędów cywilnych bądź wojskowych. Jedynym wyjątkiem była propozycja objęcia urzędu gubernatora Afryki, którą jednak Agrykola odrzucił ze względów zdrowotnych, bądź też niejasnych machinacji Domicjana (jak podaje Tacyt). Agrykola zmarł 23 sierpnia 93 roku w swojej rodzinnej posiadłości w Galii Narbońskiej.

Użytkownik	Bednarkos
	Dodano: 2011-10-03 Uważam że to bardzo ciekawy artykuł poruszający ważne tematy. Edytuj

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Nick* :

Email* :

Dodaj komentarz