Strona główna Redakcja Współpraca Źródła historyczne Konkursy

DOŁĄCZ DO NAS!

i odkryj historię w najnowszym wydaniu

Dołącz do społeczności histurion.pl, zakładając nowe konto lub logując się poprzez portal facebook.

  • Poznaj innych miłośników historii
  • Odkrywaj historię i poznawaj dzieje postaci historycznych
  • Poznawaj historię z pierwszej ręki ściągając źródła historyczne z naszej bazy
  • Przejrzyj spersonalizowane dane historyczne, np. które postaci historyczne obchodzą z Tobą urodziny

Rejestracja




Załóż nowe konto



LUB

Załóż nowe konto z



Jesteś już użytkownikiem?    Zaloguj się

Zaloguj się w serwisie histurion.pl

Możesz zalogować się w naszym serwisie podając swój adres e-mail oraz hasło podane podczas rejestracji. Możesz również zalogować się poprzez portal facebook.


Nie mam jeszcze konta



Zaloguj się z

Załóż nowe konto w serwisie histurion.pl



Państwa Europy Środkowej

2017-06-20 | Autor: Rysiek Hałas



Czechy

Już w połowie X stulecia księstwo czeskie dostało się pod wpływ cesarstwa niemieckiego. Rządzący nim Przemyślidzi niemal dobrowolnie uznali zwierzchność monarchy Niemiec, za co już w 2. połowie XII wieku otrzymali prawo do uczestnictwa w wyborze króla niemieckiego. Wespół z władcami Rzeszy, Czesi uczestniczyli w wyprawach zbrojnych na Polskę. W pewnym momencie udało się im najechać Wielkopolskę, wywieźć tamtejsze relikwie świętych (bowiem państwo czeskie takowych jeszcze nie posiadało), a także przyłączyć na jakiś czas tereny Śląska.

Przemysł Ottokar II

Gdy zmarł cesarz Henryk VI w cesarstwie wybuchły walki o władzę. Chwilowe zamieszanie postanowił wykorzystać ambitny książę czeski, Przemysł Ottokar I. Szybko umocnił swą władzę w państwie, osłabił czeską opozycję, a w 1203 roku koronował się nawet na króla. Jego następca Przemysł Ottokar II (1253-1278) kontynuował politykę swego poprzednika, dążąc jednocześnie do podporządkowania sobie okolicznych księstw. Stanął do rywalizacji z Habsburgami i odebrał im Austrię, Styrię, Karyntię i Krainę. Władca Czech nie nacieszył się długo swymi zdobyczami. Już w 1278 roku w starciu pod Suchymi Krutami z wojskami habsburskimi, poniósł dotkliwą porażkę i sam stracił życie. Batalia ta przesądziła zarazem o przynależności tych ziem do dynastii habsburskiej, która zacznie coraz bardziej dążyć do rozbudowania swojej potęgi w Europie Środkowej.

Wacław II

Chwilowa porażka nie złamała potęgi Czech. Następca Przemysła Ottokara II na tronie praskim, Wacław II (1278-1305) zwrócił swój wzrok ku Polsce, będącej w szczytowym momencie rozbicia dzielnicowego. Nie napotykając większych przeszkód, Wacław zdołał podporządkować sobie większą część księstw polskich. Jedynie książę brzesko-kujawski, Władysław Łokietek, starał się z nim rywalizować. Na nic się to zdało, gdyż książę nie posiadał dostatecznego autorytetu wśród poddanych. Brakowało mu również pieniędzy i wojska, dzięki którym mógłby skutecznie stawiać czoła czeskiemu oponentowi. W toku walk Władysław Łokietek został wygnany, a Wacław II przy pomocy polskich biskupów koronował się na króla Polski. Nie narządził się zbyt długo, bowiem w 1305 roku król czeski zmarł. Jego miejsce zajął niemrawy Wacław III, który po niecałym roku rządów został zamordowany. Tak więc w 1306 roku dwór w Pradze stał się celem rywalizacji pomiędzy potężnymi Luksemburgami i wytrwałymi Habsburgami. Tymczasem wykorzystując zamieszanie w Czechach, Łokietek zdołał wrócić do Polski i zjednoczyć ją pod swą władzą. Równocześnie z walki o władzę w Czechach zwycięsko wyszedł przedstawiciel Luksemburgów, Jan Luksemburczyk, który bynajmniej nie zamierzał odrzucić pretensji do korony polskiej, co stało się przyczyną konfliktów czesko-polskich, które zakończył dopiero Kazimierz Wielki.

Próby zdobycia okolicznych ziem w połowie XIII stulecia była wynikiem szybkiego rozwoju gospodarczego władztwa Przemyślidów. Tak jak inne kraje Środkowej Europy, teren księstwa czeskiego był celem osadnictwa niemieckiego, który znacznie zurbanizował kraj. Wprawdzie w 1241 roku wojska tatarskie dokonały spustoszenia części terytorium czeskiego, ale nie miało to większych negatywnych konsekwencji dla Czech. Po najeździe władcy czescy jeszcze silniej dążyli do skolonizowania spustoszonych ziem. Koloniści z Niemiec przynosili do Czech nowe technologie uprawy ziemi, a także nowe rodzaje upraw. Rozwój gospodarczy przyspieszyło wydobycie różnych dóbr kopalnych (na przykład srebra, żelaza, ołowiu) znajdujących się w pasmie górskim Sudetów.

Wydobycie górnicze bardzo wpłynęło na rozwój miast, dzięki czemu już w XIII stuleciu Praga stała się największym ośrodkiem miejskim środkowej części kontynentu. Szybko goniła ją pod tym względem górnicza Kutna Hora. Kupcy czescy brali udział w większości zagranicznych jarmarków. Szczególnie silne kontakty handlowe łączyły ich z kupcami z górnych Niemiec, Śląska i Małopolski. Wszystko to sprawiło, że królestwo czeskie stało się w tym stuleciu najbardziej rozwiniętym gospodarczo krajem w Europie Środkowo-Wschodniej.

Węgry

Święty Stefan I

Gdy król niemiecki Otton I zwyciężył wojska madziarskie w bitwie na Lechowym Polu, wkrótce Węgrzy pod rządami dynastii Arpadów, dojrzeli do przyjęcia chrztu w obrządku rzymskokatolickim. Inicjatorem centralizacji i chrystianizacji państwa węgierskiego stał się książę Stefan (997-1038), późniejszy król i święty. Po śmierci tegoż władcy na Węgrzech rozgorzały walki o władzę, do których mieszali się władcy niemieccy. W wyniku tego, przejściowo Węgry stały się zależne politycznie od Niemiec. Gdy u schyłku XI stulecia wybuchł pomiędzy cesarstwem i papiestwem spór o inwestyturę, władcy węgierscy dojrzeli w tym świetną okazję do zrzucenia obcego zwierzchnictwa. Co też stało się faktem.

Andrzej II

Węgrzy przystąpili również do podboju okolicznych ziem słowiańskich, położonych pomiędzy Niemcami a cesarstwem bizantyjskim i Rusią Kijowską. W ten sposób zdołali zająć Chorwację, część późniejszej Słowenii i Dalmację. Na północy podporządkowali sobie tereny obecnej Słowacji, zaś na wschodzie - Siedmiogród.

Ziemie władztwa Arpadów były szczególnie zasobne w bogactwa mineralne. Przez Węgry przebiegały również bardzo ważne szlaki handlowe, łączące Kijów, Perejasław z Pragą i miastami południowych Niemiec. Ponadto tędy podążali kupcy z Konstantynopola pragnący dostać się na zachód Europy. Państwo Arpadów było słabo zaludnione, i znaczna część jego mieszkańców znajdowała się nadal w stadium koczownictwa. Najpóźniej, bo na przełomie XI i XII wieku do osiadłego trybu życia przeszli mieszkańcy dawnej Panonii. Od połowy XII stulecia na ziemie węgierskie zaczęli napływać koloniści niemieccy oraz Walonowie. Rozwój tego osadnictwa, a co za tym idzie rozwój gospodarczy, zostały częściowo zahamowane przez niszczycielski najazd Batu-chana, wnuka Czyngis-chana w 1241 roku.

Najwięcej uwagi władcy węgierskich poświęcali nie zwalczaniu wpływów niemieckich, lecz walce o osłabienie potęgi możnowładców. Najzacieklejsze walki z możnowładztwem miały miejsce na przełomie XII-XIII wieku. Niewiele brakowało, aby jedność królestwa została złamana. W wyniku walk, w 1222 roku król Andrzej II (1205-1235) został zmuszony do wydania tzw. Złotej Bulii. Przywilej ten przyznawał im prawo do wypowiedzenia posłuszeństwa władcy, jeśli uznają, że monarcha łamie ich przywileje. W ten sposób węgierscy możni zdobyli te same przywileje, co ich odpowiednicy w innych krajach zachodniej Europy. Niestety, było to chwilowe zawieszenie broni. Pod koniec XIII wieku walki wybuchły z ponowną siłą. Zaciętość walk wewnętrznych niemalże doprowadziła do rozpadu Węgier na kilka niezależnych państw rządzonych przez Arpadów i lokalne dynastie możnowładcze. W 1301 roku ostatecznie wygasła dynastia Arpadów, a ich miejsce, przy znacznej pomocy papiestwa, zdobył Karol Robert Andegawen, należący do neapolitańskiej gałęzi tego potężnego francuskiego rodu. Pod rządami Andegawenów Węgry stały się jedną z najpotężniejszych monarchii Europy.

Władztwo węgierskie cechowała wielka różnorodność etniczna. Poza dominującymi politycznie Węgrami, kraj zamieszkiwali również: Chorwaci, Słoweńcy, Słowacy, Pieczyngowie, Wołosi, Niemcy, Walonowie, Polacy, Czesi, Żydzi, itd. Ścierały się tutaj również wpływy kulturalne z Bizancjum, monarchii francuskiej, Niemiec i miast-państw Italii. Przybywali tutaj liczni kupcy żydowscy, niemieccy, greccy i muzułmańscy.

Ruś Kijowska

Jarosław Mądry

Pod koniec X wieku zasięg terytorialny Rusi Kijowskiej był w zasadzie ustalony. W państwie ustaliła się władza dynastii Rurykowiczów. W 988 roku Włodzimierz Wielki postanowił przyjąć chrzest w obrządku greckim. Krok ten stał się głównym fundamentem jedności państwa, bowiem kler zainteresowany był w utrzymaniu silnej władzy wielkoksiążęcej. Nowa religia dała pretekst władcom Rusi, którzy obok władców bizantyjskich, zaczęli aspirować do przodownictwa w świecie prawosławnym.

Olbrzymie przestrzenie tego państwa nie były silnie ze sobą powiązane. Co rusz liczni potomkowie wielkich książąt usiłowali wybić się na niezależność, co leżało zwłaszcza w interesie miejscowego możnowładztwa. Nic przeto dziwnego, że Ruś stała się terenem silnego rozbicia dzielnicowego, a przez rywalizację ambitnych książąt, także areną nieprzerwanych wojen o przewodnictwo na Rusi. Najważniejszymi ośrodkami zjednoczeniowymi były ośrodki w Kijowie i Nowogródzie Wielkim.

W połowie XI stulecia władzę zwierzchnią zdobył książę nowogrodzki, Jarosław Mądry, który starał się umocnić władzę wielkiego księcia. Niestety rezultat tych starań był mizerny. Gdy w 1054 roku Jarosław Mądry zmarł, Ruś ponownie została podzielona pomiędzy przedstawicieli dynastii Rurykowiczów. Tym razem ostatecznie. Bezustanne walki o Kijów doprowadziły do upadku jego znaczenia. Ułatwiło to awans ośrodkowi w Haliczu, obejmującemu tereny od Podlasia po Bukowinę oraz na północy Rusi Zaleskiej.

Ziemie Rusi Kijowskiej, pomimo rozbicia dzielnicowego, rozwijały się niemal równoległe, zarówno pod względem kulturalnym, jak i społecznym. Było to wynikiem przemożnego wpływu kultury cesarstwa bizantyjskiego, jaki wywierało ono przed najazdem mongolskim. Zresztą początkowo większa część ruskiego duchowieństwa pochodziła właśnie z Bizancjum! Ponadto pierwsi władcy ruscy, czerpali z Konstantynopola wiele wzorców kulturalnych, zwłaszcza w zakresie budownictwa. Wpływ kultur zachodnioeuropejskich był znacznie mniejszy, i w zasadzie objął tylko ziemie księstwa halickiego i Nowogrodu Wielkiego.

Bardzo prężnie rozwijała się literatura w języku ruskim. Był to nie tylko język ludu, ale i język duchowieństwa, kultury i polityki. Dzięki temu każdy miał dostęp do wiedzy, czego nie można było powiedzieć o państwach zachodniej Europy, gdzie językiem kultury była łacina, ograniczająca rozwój kulturalny poza szeregi wyższego duchowieństwa i możnowładztwa. Twórcami dzieł literackich, podobnie jak na Zachodzie, byli duchowni, ale tworzone przez nich kroniki i żywoty świętych, były łatwiejsze w odbiorze dla szerszego kręgu ludności ruskiej, właśnie dzięki używaniu ojczystego języka ruskiego.

Aleksander Newski

Rozwój polityczny, gospodarczy i kulturalny Rusi został zahamowany wraz z pojawieniem się w Europie Mongołów. W latach 1237-1240 ziemie ruskie, poza Nowogrodem Wielkim, stały się celem najazdów hord mongolskich. Zniszczenia były ogromne. Bogata dotąd kultura ruska została zahamowana, a gospodarka znacznie podupadła. Większe znaczenie zachował tylko Nowogród Wielki, który bez walki uznał zwierzchnictwo mongolskie, i zobowiązał się do płacenia chanom corocznego trybutu. W tym czasie książęta Nowogrodu Wielkiego przyjęli na siebie uderzenie wojsk szwedzkich i krzyżackich, dążących do podporządkowania sobie terenów północnej Rusi. W 1240 roku książę zaleski, Aleksander Newski rozbił wojska szwedzkie, a w 1242 roku na zamarzniętym jeziorze Pejpus zadał decydującą klęskę wojskom krzyżackim. Sukcesy te, a także przejęcie władzy w Nowogrodzie przez tamtejszych kupców sprawiło, że księstwo nowogrodzkie przeżywało swój największy rozkwit kulturalny i gospodarczy.



Etykiety:
Czechy Węgry Ruś Kijowska Jarosła Mądry



Podziel się!
        
Przeczytaj również...

Wyraź swoje zdanie :

Komentujesz jako użytkownik niezarejestrowany - gość. Z tego powodu, zanim komentarz pojawi się na stronie będzie musiał zostać zaakceptowany przez naszą redakcję. Aby Twój komentarz został od razu opublikowany na naszych łamach zachęcamy do darmowej rejestracji!

Brak komentarzyDodaj komentarz

Nasz facebook

Ciekawostka

Postać historyczna

Losowe zdjęcie

histurion.pl
Najnowocześniejszy polski portal historyczny

Matura 2022

Historia

Inne

Copyright © 2006-2022 by histurion.pl. Korzystając z portalu akceptujesz wykorzystanie przez nas plików cookies.